Phương pháp dạy học tích cực là gì và có đặc trưng như thế nào?

Phương pháp dạy học tích cực là gì? Cách tiến hành như thế nào và phương pháp này có phổ biến tại Việt Nam hay không? Hãy cùng các gia sư nhiều năm kinh nghiệm tìm hiểu xem nhé!

Trên thế giới hiện nay có rất nhiều phương pháp dạy học hiệu quá, mục đích cuối cùng của tất cả những phương pháp này đều là mang đến cho học sinh, sinh viên và toàn thể người đi học nói chung một chương trình giảng dạy tốt nhất. Trong nội dung bài viết này chúng ta hãy cùng đi tìm hiểu về phương pháp dạy học tích cực.

Phương pháp dạy học tích cực là gì?

Phương pháp dạy học tích cực chính là một phương pháp dạy học mà giáo viên sẽ đóng vai trò là người đưa ra những gợi ý mở về một vấn đề nào đó, sau đó sẽ thảo luận cùng với học sinh để tìm được ra mấu chốt của vấn đề này và những thứ liên quan.

Nền tảng của phương pháp này là sự sự chủ động tìm tòi, sáng tạo, tư duy của học sinh, giáo viên hoặc gia sư chỉ là một người gợi mở ra vấn đề và dẫn dắt học sinh.

Nói theo một cách khác, với phương pháp dạy học này giáo viên sẽ không truyền đạt hết tất cả kiến thức mà mình có cho sinh viên mà sẽ chỉ truyền đạt kiến thức thông qua những dẫn dắt sơ khai để kích thích học sinh tìm hiểu và khám phá những kiến thức đó.

Muốn dạy học theo phương pháp này thì giáo viên phải là những người thực sự có bản lĩnh, giỏi chuyên môn và có cả sự nhiệt tình, hoạt động hết công suất trong công tác giảng dạy.

Đặc trưng cơ bản của phương pháp dạy học tích cực

Đặc trưng cơ bản của phương pháp dạy học tích cực hay còn gọi là nguyên tắc của phương pháp này chính là:

Dạy học chủ yếu thông qua các hoạt động của học sinh

Điều này có nghĩa là trong những tiết học, học sinh chính là những đối tượng chủ yếu tiến hành khai phá kiến thức. Do đó, giáo viên cần phải làm như thế nào để gợi mở vấn đề cho học sinh ở một mức độ nhất định tác động đến tư duy và khuyến khích học sinh trong lớp tìm hiểu và bàn luận về vấn đề đó.

Chú trọng đến những phương pháp tự học

Nếu bạn muốn chủ động áp dụng phương pháp dạy học tích cực thì bạn sẽ cần phải loại bỏ được suy nghĩ cầm tay chỉ việc học đọc cho học sinh chép… như những phương pháp giảng dạy thông thường khác.

Với phương pháp dạy học tích cực, giáo viên sẽ hướng dẫn cho học sinh những phương pháp tự học và rèn luyện để tìm ra một phương pháp học tốt nhất để học sinh có thể tự mình nắm bắt những kiến thức mới. Và đương nhiên những kiến thức mới được tiếp thu sẽ được giáo viên kiểm định lại để chắc chắn rằng những kiến thức đó đã là kiến thức chuẩn hay chưa?

Ưu tiên những phương pháp học nhóm và học tập thể

Với phương pháp dạy học tích cực, giáo viên sẽ phải biết cách chia lớp thành những nhóm nhỏ và giúp đỡ các học sinh phối hợp với nhau để tìm ra phương pháp học tốt nhất.

Chốt lại tất cả những kiến thức đã học

Sau mỗi buổi học, giáo viên sẽ là người chịu trách nhiệm tổng hợp lại tất cả những kiến thức mà học sinh đã tìm hiểu được, đồng thời giải đáp những vấn đề mà học sinh vẫn còn thắc mắc, cùng trao đổi và chốt lại kiến thức cho cả buổi học ngày hôm đó.

Chính vì thế, điều quan trọng nhất ở đây vẫn chính là giáo viên phải biết cách vận dụng phương pháp dạy học tích cực để giúp cho học sinh có thể nhanh chóng thích nghi với phương pháp học tích cực, chủ động này.

Phương pháp dạy học tích cực tại Việt Nam

Đây chính là một phương pháp dạy học lấy sự chủ động của người học làm trọng tâm. Hiện nay, đã và đang có rất nhiều nước với nền giáo dục tân tiến đã áp dụng phương pháp dạy học tích cực. Phương pháp này cũng đã mang đến một thành công rất lớn cho nền giáo dục.

Phương pháp này đang ngày càng trở nên phổ biến hơn tại Việt Nam, nó đang được thay thế cho những cách thức giảng dạy và tiếp nhận kiến thức một cách thụ động như trước đây. Có rất nhiều giáo viên Việt Nam đã áp dụng phương pháp dạy học tích cực vào trong giảng dạy. Nhờ vào phương pháp này đã gặt hái được rất nhiều thành công trong việc dạy học vì thế đã giúp cho học sinh ngày càng tiến bộ hơn.

Một số phương pháp dạy học tích cực phổ biến

Phương pháp vấn đáp

Vấn đáp hay còn được gọi là đàm thoại. Đây chính là phương pháp mà giáo viên sẽ là người đặt ra câu hỏi và sinh viên sẽ trả lời trực tiếp hoặc có thể cùng nhau tranh luận để hiểu được vấn đề của nội dung bài học.

Phương pháp đặt vấn đề và giải quyết vấn đề

Trong một xã hội đang phát triển rất nhanh theo xu hướng thị trường và mức độ cạnh tranh ngày càng gay gắt thì phát hiện sớm và đưa ra những phương pháp giải quyết vấn đề hợp lý chính là một kỹ năng đảm bảo cho sự thành công trong cuộc sống, đặc biệt là trong kinh doanh.

Chính vì thế cần phải tập dượt trước cho học sinh biết các phát hiện và đưa ra phương pháp giải quyết những vấn đề gặp phải trong quá trình học tập hoặc cuộc sống hàng ngày. Đây không còn đơn giản là một phương pháp dạy học đơn thuần mà đã trở thành một mục tiêu cao cả của giáo dục và đào tạo.

Phương pháp hoạt động nhóm

Giáo viên sẽ chia lớp học ra làm những nhóm nhỏ, mỗi nhóm sẽ khoảng 4 đến 6 người. Tùy theo mục đích, yêu cầu của bài học và các nhóm sẽ được phân chia một cách ngẫu nhiên hoặc có chủ đích, các nhóm sẽ được duy trì ổn định hoặc sẽ thay đổi trong từng tiết học, được giao khác nhiệm vụ hoặc cùng một nhiệm vụ.

Phương pháp đóng vai

Đóng vai chính là một phương pháp tổ chức cho học sinh trong lớp thực hành những cách ứng xử nào đó trong một tình huống giả định mà giáo viên đưa ra.

Hy vọng với những thông tin được cung cấp trong bài viết trên sẽ giúp cho bạn được hiểu được phương pháp dạy học tích cực là gì, biết cách ứng dụng phương pháp đó vào trong quá trình giảng dạy của bản thân để đạt được hiệu quả tốt nhất.